Dodenherdenking: ‘Oorlog was nog nooit zo dichtbij’

SCHIJNDEL | Tijdens de dodenherdenking in Meierijstad spraken diverse vertegenwoordigers van de gemeente Meierijstad een herdenkingsspeech uit. In Schijndel sprak burgemeester Van Rooij deze herdenkingsspeech uit.  

Geachte aanwezigen, Oorlog was nog nooit zo dichtbij. Oorlog was nog nooit zo dichtbij voor de meesten van ons. De meesten van ons immers hebben het geluk louter vrede te kennen. Buiten een steeds kleiner wordende groep mensen met actieve herinneringen aan de Tweede Wereldoorlog, onze veteranen en oorlogsvluchtelingen heeft hoogstwaarschijnlijk niemand van u directe ervaringen met wat een oorlog met mensen, met een land doet. Wat mogen we ons gelukkig prijzen dat dat zo is. Oorlog was nog nooit zo dichtbij. 

We kennen allemaal de beelden uit Oekraïne. We hebben allemaal onze gedachtes over deze oorlog. Onze angsten wellicht, onze boosheid, onze twijfels, onze verontwaardigheid, ons verdriet. Leren we het dan nooit? We zeiden toch ‘dit nooit meer’! Oorlog was nog nooit zo dichtbij. Ik weet niet hoe het met u gaat, of u gelukkig bent, of u zorgen heeft, of wat dan ook. Wat ik wel weet is dat, ondanks de zaken die in Nederland spelen, deze vaak klein zijn ten opzichte van de situatie als je ’s ochtends niet weet of je ’s avonds nog leeft, als je in angst zit om je kinderen, om je ouders, je partner, je vrienden. Als je dagen-, wekenlang in een schuilkelder door moet brengen, als je niet weet of je voor die dag voldoende te eten kunt vinden, als je huis tot puin geschoten wordt, als al je zekerheden wegvallen. Als je vlucht voor oorlogsgeweld en geliefden achter moet laten. Als je toekomst onzeker is. Met deze woorden probeer ik op déze dag, op de dag waarop wij onze eigen oorlogsslachtoffers herdenken, een en ander in het huidige perspectief te plaatsen. Dodenherdenking 4 mei 2022 toespraak Oorlog was nog nooit zo dichtbij. De wereld is niet maakbaar, de wereld is niet altijd mooi. Mensen kunnen rare dingen doen. Soms zijn we afhankelijk van machthebbers die met hun daden en acties het lot van velen bepalen, die geen tegenspraak dulden, die altijd maar meer en meer willen. Ten koste van anderen, ten koste van alles. Misschien keek u ook naar de serie ‘Het verhaal van Nederland’. Dan zag u waarschijnlijk dat oorlog helaas van alle tijden is, dat machtsmisbruik, elkaar de maat nemen, grootheidswaanzin van alle tijden is. 2000 Jaar geleden, 1000 jaar geleden, 80 jaar geleden, 30 jaar geleden en nu. Waarom heeft de situatie in Oekraïne nu zoveel impact?

Is het omdat het zo dichtbij is? Is het het feit dat je niet ontkomt aan het nieuws, is het door de vluchtelingenstroom? Is het omdat we steeds beter weten wat oorlog inhoudt, wat moderne wapens inhouden, wat er kan gebeuren? Oorlog was nog nooit zo dichtbij. Het Nationaal Comité 4 en 5 mei heeft als jaarthema ‘Vrijheid in verbondenheid’ gekozen. Dat zijn interessante woorden. Want hoe verbonden zijn wij nu nog? Hoe bewust zijn wij ons van onze vrijheid? In het voorjaar van 2020 was de hoopvolle verwachting dat de coronacrisis ons nader tot elkaar zou brengen, maar dat blijkt twee jaar later niet het geval te zijn geweest. De pandemie heeft maatschappelijke problemen en tegenstellingen aan de oppervlakte gebracht en laat zien dat onze vrijheden soms haaks op elkaar lijken te staan – persoonlijke zeggenschap en het collectieve belang lijken niet altijd verenigbaar. Dat heeft veel met ons gedaan. Dat doet nog steeds veel met ons. Oorlog was nog nooit zo dichtbij. Het eerste slachtoffer van een oorlog is de waarheid. Dat is al duizenden jaren zo, dat was in 1940-1945 zo en Dodenherdenking 4 mei 2022 toespraak dat is nu opnieuw het geval. Het is ingewikkeld om een juist oordeel te vormen, welk nieuws kun je vertrouwen? Oorlog was nog nooit zo dichtbij. In 1940 – 1945 zaten we er middenin. Gebeurden er verschrikkelijke dingen, deden mensen verschrikkelijke dingen, deden mensen echter ook goede dingen. Stegen sommige mensen boven zichzelf uit door het goede te doen. Door in verzet te komen, door anderen te redden. Oorlog was nog nooit zo dichtbij. Ik weet dat het gros van de Nederlandse bevolking als één man achter de Oekraïense bevolking staat. Maar ook nu zijn er mensen die anders denken en dat etaleren. En dat mag in Nederland, dat mag in veel vrije landen. 

Wat we ook vinden, wat we ook denken: we mogen ons gelukkig prijzen met ons land. Niet de grootste schreeuwer moet de aandacht krijgen, niet de persoon die mensen tegen elkaar uitspeelt. Woorden kunnen soms minstens zo gevaarlijk zijn als wapens. Juist de rede verdient onze aandacht: het gesprek, de verbondenheid. Iedere beslissing om iets te doen, of juist om niets te doen, heeft gevolgen. Niet alleen in het verleden, maar ook in het heden. Ik vraag u daarom: wees alert, wees open, wees eerlijk. Maak dingen bespreekbaar en vooral ook zwijg niet als u denkt dat iets niet oké is. Remco Campert schreef ooit: ‘Verzet begint niet met grote woorden, maar met kleine daden. Jezelf een vraag stellen, daarmee begint verzet. En dan die vraag aan een ander stellen’. Het is 4 mei 2022: vandaag herdenken we onze Nederlandse oorlogsslachtoffers sinds 1940. En vandaag herdenken we zoveel meer. Dank voor uw aandacht