‘Als we zo doorgaan dan krijgen we een onleefbare planeet’

SCHIJNDEL | Herman Molenaar en Jos van Asten van het Platform Ondernemend Meierijstad (POM) luiden de noodklok. Volgens het tweetal lopen we op het gebied van duurzaamheid al lang en breed achter de feiten aan en daarom is het tijd voor daadkracht en snelheid. “Als we niks doen, dan koloniseren we de nabije toekomst”, aldus Molenaar, voorzitter van POM.

Door: Ties van Dooren.

Duurzaamheid is momenteel een hot item. Het staat hoog op de politieke agenda en wanneer iemand een nieuw huis gaat bouwen worden er duurzame oplossingen geboden. Toch lopen we volgens de kenners hopeloos achter op de klimaatplannen. De klimaatdoelen van het kabinet raken steeds verder uit zicht. Zo wil Nederland in 2030 70 procent van alle elektriciteit opwekken met windturbines op zee en op land en zonnepanelen op daken en in zonneparken. In 2050 wil Nederland helemaal geen fossiele brandstoffen, zoals olie, aardgas en steenkool, gebruiken. Molenaar: “We zitten wereldwijd op een verbruik zo’n tien miljoen olievaten per dag. Onvoorstelbaar veel en dat moet naar nul. Men zegt dat dit binnen twintig jaar gerealiseerd moet worden, maar als je kijkt naar de klimaatklok dan hebben we maar zeven tot tien jaar. Als we zo doorgaan dan krijgen we een onleefbare planeet. Wij vinden het dan ook heel bijzonder dat er geen ambitieuzere keuzes en vooral meer tempo wordt gemaakt. We zitten midden in een crisis, maar dat lijkt niet iedereen door te hebben.” Een crisis biedt ook kansen. Molenaar vervolgt: “Investeer in zonne-energie, windenergie, waterstof en kernenergie. Technisch kan het, economisch is het interessant en maatschappelijk gezien moet het. Maar toch gebeurt het onvoldoende. Dat komt onder meer omdat mensen nog geen crisis ervaren”, denkt Molenaar.

Impactloos praten
Hij vervolgt: “Tijdens de coronacrisis waren wij bereid om een avondklok in te voeren, de horeca te sluiten en een mondmasker te dragen. De coronacrisis was, en is, persoonlijk en zichtbaar, maar relatief veel kleiner dan de klimaatcrisis. Wij acteren nu niet zo, omdat men het persoonlijk niet merkt.” Volgens Molenaar kunnen en moeten we in Meierijstad heel veel doen op het gebied van zonne-weides en windenergie. Toch gebeurt er te weinig, de voorzitter van de POM begrijpt dat niet. “Er wordt maar gepraat aan thematafels over of we het wel moeten doen. Hoe kun je nu denken dat we er met z’n allen over na kunnen denken. Oplossingen trachten te bedenken zonder nadelen. We hebben helemaal geen keus en alles heeft nu eenmaal nadelen. Dat we zo acteren is in het huidige politieke systeem begrijpelijk want zo is het georganiseerd, maar maatschappelijk onverantwoord. Als we niks doen dan zijn we een gevaar voor onszelf en onze kinderen, zo erg is het”, benadrukt Molenaar. Hij weet als geen ander hoe het politieke systeem werkt, maar vindt dat het huidige systeem waarbij iedereen een zienswijze mag indienen niet werkt om de klimaatdoelstellingen te halen. “Democratie is hartstikke mooi, maar het besluitvormingsproces is failliet. Er wordt geluisterd naar mensen die te weinig verstand hebben van de complexiteit en integraliteit. Impactloos praten noem ik dat. Binnen een bedrijf ga je ook niet met tienduizend man de wc’s schilderen. Dat werkt niet. Dat laat je aan een expert over.” Van Asten knikt. Hij ziet dat het Rijk de regie in de ruimtelijke ordening meer en meer pakt. “We lopen namelijk compleet vast in processen en procedures. We zijn al te laat en het verliezen van extra tijd door eindeloze procedures is onbegrijpelijk. Het is toch te gek dat wanneer je zonnepanelen of een windmolen wil plaatsen je aan de ene kant gestimuleerd wordt met subsidies, maar er aan de andere kant in de politiek wordt vergaderd of ze het überhaupt wel willen.” Zowel zonneweides als windmolens roepen bij een aantal mensen veel weerstand op. ‘Leg eerst eens alle daken van de industriepanden vol’ hoor je dan vaak. Molenaar zucht: “40 procent ligt vol. Nieuwe aanvragen worden niet goedgekeurd, omdat ons energienet dat niet aankan. Dat zijn de feiten.” Van Asten: “En stel je voor dat alle daken van alle huizen en industriepanden wel vol liggen met zonnepanelen dan hebben we pas 30 procent van de doelstellingen.”

‘De politiek worstelt’
Volgens Molenaar zijn de bezwaren bijna altijd gebaseerd op het NIMBY-principe (Not in my back yard). “We hebben een giga-probleem. We kunnen het oplossen, maar doen het niet. Dat is onacceptabel. Ik vind het echt heel bijzonder dat mensen tegen zonnepanelen zijn. Kijk bij een windturbine kan ik me nog iets voorstellen, maar zonnepanelen? Mensen zeggen dat ze het niet mooi vinden en het niet in hun tuin willen. Maar dat stadium zijn we allang voorbij. Als jij een auto-ongeluk hebt gehad dan wil je meteen geopereerd worden. Het hele ziekenhuis wordt niet eerst om een mening gevraagd via een enquête en een vergaderavond. De situatie is levensbedreigend. We doen met z’n allen veel te weinig. Als het stemmen oplevert dan horen we ineens een ‘nee’ tegen windturbines en zonnepanelen op land. De politiek worstelt en faalt, wij falen samen over de hele breedte. We zijn naïef en visieloos”, luidt het keiharde oordeel van Molenaar. Volgens hem is het systeem zo ‘gruwelijk complex’ dat vrijwel niemand meer iets onderneemt, omdat men bang is om fouten te maken. Molenaar vindt dat er genoeg goede voorbeelden zijn om de energietransitie in gang te zetten. “In Duitsland zijn ze al vrij ver met waterstof. De voorbeelden liggen voor het oprapen. En dat is met vrijwel alle problemen zo. Alles is er, zowel technisch als organisatorisch. We hoeven het alleen maar te kopiëren, maar dat gebeurt dus niet. In alle 344 gemeenten in Nederland wordt er telkens opnieuw nagedacht over een ingediende vergunning voor bijvoorbeeld een waterstofstof tankstation en dat gebeurt vaak door mensen die het voor het eerst doen.” Van Asten vult aan: “En zo verliezen we dus kostbare tijd, subsidies, momentum en kansen om echt snel stappen te zetten op het gebied van verduurzaming.”

‘Wij mensen zijn collectief dom’
Het nieuwe college van burgemeester en wethouders wordt binnenkort gepresenteerd. Het POM hoopt dat ze samen willen optrekken om de klimaatdoelstellingen te halen. “We moeten het samen doen. Wij willen heel graag samenwerken en koploper worden op het gebied van duurzaamheid”, vertelt Van Asten. Molenaar is het daarmee eens: “We hebben binnen Meierijstad ontzettend veel kennis zitten. Daar moet gebruik van gemaakt worden. We moeten ophouden met zeggen ‘het kan niet, omdat’. Er moet in mogelijkheden worden gedacht en niet in onmogelijkheden. Zonder duurzaamheid geen continuïteit. Als we niet meer en sneller wat doen dan zetten we de nabije toekomst op het spel. Collectief dom want het is niet nodig, er zijn oplossingen. De tijd van oeverloos en impactloos met elkaar praten is voorbij. Maak keuzes en kom in beweging. Pak samen de kansen op of ga individueel ten onder. De wil is er bij iedereen eigenlijk wel, nu de uitvoering nog.” Van Asten vraagt van de politiek een duidelijke koers. Hij vindt dat er de komende periode echt stappen gezet moeten worden om de energietransitie in gang te zetten en klimaatmaatregelen te nemen. “Naast de inzet op zon-op-dak moet de opwek van duurzame energie versneld worden, ingezet worden op waterstof en moeten maatregelen worden genomen om de gevolgen van hittestress en wateroverlast voor het klimaat te beperken. We moeten nu echt verantwoordelijkheid nemen, keuzes maken en in actie komen.” Er zijn ook dingen die werkgevers alleen kunnen doen. Van Asten somt er een paar op die vooral te maken hebben met energiebesparing: “Betere isolatie, ledverlichting, installeer warmtepompen en zonneboilers, verwarm en verlicht alleen ruimtes waar mensen zijn en doe ‘s avonds en in het weekend het licht uit en zet de thermostaat lager. Daarnaast gaat we als POM met bedrijven in gesprek over wat ze zoal in- en om het bedrijfspand kunnen doen. Denk aan vergroening, het plaatsen van zonnepanelen en de waterhuishouding”, besluit hij.

Herman Molenaar tipt:
“Kijk de film Breaking Boundaries op Netflix. Voordat je je menig geeft, kijk naar deze film.”

In Breaking Boundaries wordt de belangrijkste, wetenschappelijke ontdekking van onze tijd uitgelicht: de mensheid heeft de Aarde voorbij de grenzen geduwd die de planeet de afgelopen 10.000 jaar stabiel hebben gehouden. Bioloog David Attenborough en wetenschapper Johan Rockström onthullen de verschillende manieren waarop we de planeet aan het ruïneren zijn, maar ook hoe we onze manier van leven kunnen verbeteren om de Aarde te redden.