Bart-Jan van Alebeek: ‘Duurzaamheid raakt alles’

SCHIJNDEL | Met simpele maatregelen kunnen we ook zonder Russisch gas verwarmen, koken en genieten van een heerlijke douche of bad. Het heeft allemaal te maken met duurzaamheid, maar voor duurzaam ondernemer Bart-Jan van Alebeek gaat het veel verder dan dat.

Door: Caroline van der Linden

Iedere maand schrijft Bart-Jan van Alebeek een column over duurzaamheid in onze krant, maar wie is hij eigenlijk en wat is zijn kijk op duurzaamheid? Ik reis af naar Vught, waar zijn bedrijf ‘Enirgy’, dat dit jaar vijf jaar bestaat, momenteel gevestigd is. Een centrum voor duurzame energie-oplossingen met aanvragen vanuit het hele land. Met een wagen die net volgetankt is, voelt het toch een beetje raar om hier aan te komen en te gaan praten over duurzaamheid. Maar goed, ik ben ook niet roomser dan de paus en misschien krijg ik hier wel wat nieuwe inzichten om mijn leven te beteren.

Ongezonde keuzes
Bart-Jan (44), wonend in Schijndel met zijn vrouw en twee kinderen, begon zijn route richting duurzaamheid bij een Duitse energieleverancier, die later ‘Essent’ overnam. Zo’n tien jaar in de energiesector hield hij zich voornamelijk bezig met commercie, de consumentenmarkt, de MKB-markt en groot zakelijk en in de laatste periode bij het bedrijf deed hij steeds meer met duurzame oplossingen. In die periode werden ook zijn kinderen geboren en als vader kreeg hij een andere kijk op de toekomst. “Ik ging meer beseffen dat we niet zo netjes met de wereld omgaan”, vertelt Bart-Jan. “Het klimaat staat onder druk, we maken ongezonde keuzes voor onszelf, maar ook voor het milieu en steeds meer is op geld gedreven. Nuttige en goede dingen doen voor elkaar verdwijnt naar mijn idee steeds meer naar de achtergrond. Veel van wat we doen gaat ten koste van iets of van een ander. Daar kan ik me niet zo goed mee identificeren. Als we iets in bruikleen hebben, moeten we proberen het mooier terug te geven dan we het gekregen hebben. We zitten immers samen op één planeet, we hebben geen reserve, dus moeten we het doen met wat we hebben. We leven nu alsof we meerdere planeten hebben.”

Duurzaamheid als missie
In zijn periode bij Essent ging Bart-Jan op een andere manier tegen de energiemarkt aan kijken. Vanuit die periode onderhoudt hij verschillende politieke contacten en communiceert hij met landelijk opererende partijen. “Ik leerde veel van anderen, zoals van Maurits Groen, Marjan Minnesma en Ruud Koornstra. Drie totaal verschillende mensen, maar allen met een voorbeeldrol in het verduurzamen van Nederland.” Hij voerde met hen niet alleen inhoudelijke gesprekken, maar bouwde ook met alle drie een intensieve samenwerking op. “Duurzaamheid is nu mijn missie geworden, zowel voor mijn privéleven, als voor mijn organisatie. Voor mij is duurzaamheid een soort spinnenweb, met de spin die op het meest strategische punt in het web zit en optimaal contact heeft met de ankerpunten om hem heen. De plek waar de spin zit, is voor jou heel anders dan voor mij. Iedereen vindt immers andere dingen belangrijk, en daarom is duurzaamheid ook voor iedereen anders.”

Hoe hij dat ziet, is waar ik nieuwsgierig naar ben. Bart-Jan licht toe: “Duurzaamheid raakt alles. Vaak wordt het geassocieerd met klimaat of energie, maar duurzaamheid gaat veel verder dan dat. Het gaat erom dat we een leefbare planeet creëren voor iedereen, dat iedereen gelijke kansen heeft in de wereld. Laat ik een lokaal voorbeeld geven. Het is belangrijk dat iedereen in de regio dezelfde kansen krijgt. Dat betekent dat je sociaal dus op een goede manier met elkaar om moet gaan, ervoor moet zorgen dat er een brede draagkracht is voor iedereen, dat je probeert iets te doen voor de ander, zonder er direct een eigen belang aan vast te koppelen. Duurzaamheid hangt overal aan vast: bijvoorbeeld ook aan waar je producten of voedsel koopt, welke dingen je überhaupt wil kopen, hoe je omgaat met verspilling, hoeveel water je gebruikt en wat je beter kunt laten… Daarom noem ik ook dat spinnenweb: het is allemaal met elkaar verweven. En iedereen heeft z’n eigen invloedsfactoren hierin. Iedereen kan hier zelf een stukje in ontwikkelen, alleen al door er bewust over na te denken.”

Duurzaamheid is maatwerk
“Op dit moment staan we er niet zo best voor”, vervolgt Bart-Jan. “Dat geldt op allerlei vlakken, maar als we toch even kijken naar het klimaat, dan is het duidelijk dat we méér in beweging moeten komen. De bewustwording is groot, en die groeit elke dag, helaas geholpen door een verschrikkelijke situatie in de wereld. Toch blijft de uitvoering lastig. Tegelijkertijd laten we in Nederland zien dat we wel degelijk daadkrachtig kunnen zijn: we hebben bijvoorbeeld de Europese achterstand die we hadden op het gebied van zonnepanelen, omgezet in een voorsprong. Ook op andere vlakken zie ik volop kansen en mogelijkheden. Op technologisch gebied zijn we behoorlijk ver in Nederland. Ik ben van mening dat we de middelen en maatregelen hebben, maar dat er meer uitleg gegeven moet worden. De optimale duurzame oplossing is namelijk niet één oplossing voor iedereen, het gaat juist om maatwerk. Nu is er bijvoorbeeld een grote campagne van de overheid: ga je ’s avonds weg, zet dan je thermostaat omlaag. Dat klopt voor mensen die radiatoren hebben, maar voor mensen met vloerverwarming, is dit juist tegengesteld. Zij gaan juist meer energie verbruiken als het systeem teveel afkoelt, dus daar is het duurzamer om de temperatuur stabiel te houden. Het idee is goed, maar het vergt dus wél voldoende uitleg.”

“Of kijk bijvoorbeeld naar biogas, dat gemaakt wordt van voedselafval. Ook daar kun je je afvragen: wat is nu het duurzaamst? Ik zou in deze context eerder naar de totale keten kijken: hoe kunnen we ervoor zorgen dat we geen of minder voedselafval hebben? Dat we het voedsel dat we wereldwijd verbouwen, eerlijk verdelen en zo efficiënt mogelijk inzetten over de gehele wereldbevolking? Als we het hebben over biomassa in energiecentrales geldt hetzelfde verhaal. Om van biomassa energie te maken, worden vanuit de hele wereld afvalstromen deze kant opgehaald, met allerlei vervuilende vervoersmiddelen, om het vervolgens met een groen vlaggetje te verbranden en er energie van te maken. In mijn visie is dat niet duurzaam. Het zou daarom goed zijn als we de bijwerkingen van oplossingen beter benoemen. Mijn vuistregel bij alles wat ik doe: hoe kan ik dit doel bereiken met zo min mogelijk negatieve impact voor anderen? Daar zit alles in: milieu, sociaal en maatschappelijk. Als iedereen dat zou doen, dan komen we er wel!”