Verhalen uit Nederlands-Indië: ‘Vreselijk wat daar is gebeurd’

SCHIJNDEL - In verband met de coronacrisis ging de Dodenherdenking in Meierijstad vorig jaar niet door. Normaal gesproken wordt er een herdenkingsbijeenkomst georganiseerd in de Blauwe Kei, maar dat gaat dit jaar nog niet. Het is niet toegestaan om in grote groepen bij elkaar te komen. De gemeente Meierijstad staat uiteraard wel stil bij dodenherdenking 2021. In overleg met de werkgroep Dodenherdenking Veghel is besloten het script dat zij voor 2020 geschreven hadden te verfilmen en te vertonen via Omroep Meierij en youtube. Op die manier kunnen de inwoners van Meierijstad toch extra stilstaan bij Dodenherdenking. Gert-Jan Peeters, schrijver van het script, kon aan het werk om het script om te bouwen tot filmversie en Michiel Kerkhoff heeft met zijn team van Twinning Media de uiteindelijke film gemaakt.

Door: Ties van Dooren.

In januari besloot de werkgroep om het idee om een toneelvoorstelling te houden definitief overboord te gooien. Berdy Maertens-Stoof, lid van de werkgroep en productieleider van de film, legt uit dat er vreselijk hard is gewerkt. “We hebben de film in drieënhalve dag geschoten. Peeters heeft zijn toneelscript omgezet in een storyboard voor de film. Hij heeft monnikenwerk verricht.” Het was voor Peeters, normaal gesproken toneelschrijver bij Naat Piek in Uden, de eerste keer dat hij een storyboard heeft geschreven voor de film. “Ik heb de tekst per shot ingedeeld”, vertelt Peeters terwijl hij door het boekwerk bladert. “Er zit veel werk in. Een toneelvoorstelling is compleet wat anders dan een filmopname.”

Beladen onderwerp
Het verhaal in de film speelt zich af in de Tweede Wereldoorlog in voormalig Nederlands-Indië. “De verhalen uit voormalig Nederlands-Indië zijn schrijnend. Het is echt vreselijk wat daar is gebeurd en daarna ook in Nederland. Mensen die terug kwamen in Nederland werden vaak met de nek aangekeken. Het is en blijft een beladen onderwerp in Nederland”, legt Maertens-Stoof uit. Toch vindt de werkgroep het belangrijk dat juist de verhalen uit voormalig Nederlands-Indië een podium krijgen. Maertens-Stoof vervolgt: “Er is heel lang vrij weinig tot niks verteld over die tijd en nog steeds eigenlijk. Ook de tweede en derde generatie verteld niet altijd de verhalen over voormalig Nederlands-Indië. Het zijn vaak stille getuigen”, vertelt zij. De film gaat over twee Veghelse zusters van de Zusters Franciscanessen. “De film verhaalt over gebeurtenissen in kamp Kuching in voormalig Nederlands-Indië en over wat de Zusters Franciscanessen daar hebben meegemaakt. Het is heel heftig wat daar is gebeurd. Daarom mogen de Zusters Franciscanessen de film al eerder zien, omdat het voor hun erg ingrijpend kan zijn”, zegt Maertens-Stoof. Peeters vult aan: “Het verhaal gaat over de worsteling van de nonnen. Hoe sterk is het geloof als er om je heen zoveel ellende plaatsvindt? Op een gegeven moment beginnen de zusters te twijfelen aan het geloof, maar uit onverwachte hoek komt dat weer terug. Om erachter te komen hoe, moet je de film kijken”, lacht hij.

Zorgvuldig
Het verhaal is gebaseerd en geïnspireerd op de waarheid al heeft Peeters wel een beetje gebruik gemaakt van zijn creatieve vrijheid. “In de film is bijvoorbeeld sprake van één kolonel en dat waren er in werkelijkheid twee. Het verhaal spits zich verder toe op de twee zusters, terwijl dat er veel meer waren. We hebben de namen van de zusters ook veranderd.” Samen met de werkgroep Dodenherdenking Veghel heeft Peeters kunnen putten uit dagboeken, verhalen van de zusters en informatie die ze ophaalden bij musea zoals Bronbeek in Arnhem, een negentiende-eeuws paleis wat nu een museum met exposities over de koloniale geschiedenis van Nederlands-Indië is. Peeters vertelt dat het bijna onbegonnen werk was om van de stapel aan informatie een film van ongeveer 25 minuten te maken. “Je doet altijd mensen tekort. Maar je kan niet alles gebruiken, want dan krijg je een film van 300 minuten. We hebben zorgvuldig gehandeld en ons stinkende best gedaan om er een mooie productie van te maken.” Maertens-Stoof heeft samen met Peeters al een preview mogen zien. Ze waren onder de indruk. “Het komt echt binnen.”

Volgend jaar
Hoe de Dodenherdenking er volgend jaar uitkomt te zien, durven Peeters en Maertens-Stoof nog niet te zeggen. Het maken van een film is een stuk intensiever dan een toneelstuk, maar het bereik is veel groter. “Dat is een dilemma waar we goed naar moeten kijken. Het liefst zouden we het natuurlijk allebei doen. Een film kan bijvoorbeeld ook worden gebruikt als lesmateriaal op basis- en middelbare scholen. We gaan de reacties peilen en aan de hand daarvan een plan maken voor volgend jaar”, besluiten ze.

Omroep Meierij zendt vanaf 4 mei 20.15 uur de film ieder uur uit (gedurende 24 uur). De film is vanaf 4 mei 22.00 uur op Youtube te zien en op onze website.